Họ Trần
kể từ khi cụ Thủy tổ Trần Phúc Nhân đến lập ấp tại làng Hoàng Xá đến nay đã gần
400 năm, con cháu ngày nay đã đến đời thứ 18. Quốc gia thì có sử, dòng họ thì
có phả. Dân tộc Việt Nam có câu “Uống nước nhớ nguồn”, “Chim có tổ, người có
tông”. Con cháu Trần tộc Hoàng Xá luôn ghi nhớ công ơn trời biển của bố mẹ, ông
bà, đồng thời cũng luôn nghi nhớ công ơn to lớn của các bậc Tiên tổ. Các cụ tổ của họ Trần làng Hoàng xá đã sớm thấy được ý
nghĩa to lớn của tộc phả, với vai trò là bộ sử của dòng họ và cần phải gìn giữ
và lưu truyền cho muôn đời con cháu.
Theo các tài liệu thư tích cổ được lưu giữ, Gia phả cổ nhất của họ ta được cụ Trần Ôn Từ - đời thứ 7- viết vào đầu thế kỷ 18. Thế nhưng, “vào một phen mưa gió, tài sản, gia phả bị bọn gian cướp
mất, đến nỗi dòng họ các đời chỉ biết mờ mờ như mây phủ.” Tiếp
nối tâm nguyện của ông cha, cụ Tổ đời thứ 8 Trần Hữu Tiễn đã dày công lại viết
Gia phả. Song, thật đáng tiếc, ít năm sau một lần nữa bọn cướp bạo tàn lại cướp
đi phân nửa tư trang và Gia phả của dòng họ. Cụ tổ đời thứ 9 Trần Hữu Vinh- nguyên được triều Đại Nam
phong Thập Lý Hầu, vào năm 1877 lại dầy công biên soạn Gia Phả một lần nữa. Cụ Trần Hữu Huệ đời thứ 11 và cụ Trần
Hữu Oánh - con trai cả của cụ Huệ - đã tiếp tục ghi tiếp Phả ngành Ôn Từ. Phần
phả ký ngành Ôn Từ đã được các cụ viết khá kỹ với nhiều thông tin rất quý báu.
Vào năm 1900, cụ Trần Quang
Chước đời thứ 11 Chi Giáp đã viết: Trần Phúc Tộc Phả và Trần Phúc Tiểu Tôn Phả
(Phả Chi Giáp).
Vào năm 1972 - 1973, cụ Trần Hữu
Mẫn, Trần Hữu Tài đời 13 ngành Đức Nghiệp đã đọc và dịch các bản thư tích cổ của họ được viết từ đời Thiệu Trị, Khải Định, Bảo Đại, đây là những bản sao, viết
bằng chữ nôm (không có bản chính, hiện giờ bản sao cũng bị thất lạc?). Hai cụ đã viết tóm tắt gia phả của họ, gia phả các ngành gửi tới một số gia đình. Bản gia phả tóm tắt này đã thể hiện được cơ bản phả hệ từ đời cụ Thuỷ tổ Trần Phúc Nhân tới con
cháu đời thứ 14. Phần phả ký đã viết được cho một số cụ ngành Đức Nghiệp.
Bản Gia phả này có một số hạn chế sau: Một số cụ bị phạt tự cũng như gái họ, dâu họ đã không được đưa vào phả
hệ, một số tên của các cụ chưa dịch được, ghi chép bằng tay, nên một số chữ hiện nay
rất khó đọc.
Vào những năm 1999-2000, họ ta đã tiến hành tìm hiểu
thông tin dòng tộc một cách khá bài bản và đã đạt được những kết quả rất quan
trọng. Tám bản thư tích của dòng họ đang được lưu giữ đã được dịch với sự hợp tác của cụ Phan Văn Cát
nguyên Viện trưởng Viện Hán nôm và cử nhân Nguyễn Phúc Tăng người làng
Hoàng Xá.
Bản gốc I: Trần Quang Thiêm uỷ quyền trưởng cho Trần
Quang Huy (năm 1843)
Bản gốc II: Quy định của họ việc tế lễ Xuân Thu nhị kỳ
hàng năm (năm 1845)
Bản gốc III: Trần Tộc Giáp Chi Gia Phả -do cụ tổ đời thứ
11 Trần Quang Thước viết năm 1900
Bản gốc IV: Trần Phúc Tiểu Tôn Phả do cụ tổ đời thứ 11
Trần Quang Thước viết năm 1900.
Bản gốc V: Lời tựa gia phả - cụ tổ đời thứ 9 Trần Hữu
Vinh viết năm 1877
Bản gốc VI: Vạch ra trong gia phả việc anh em bất hoà -
cụ tổ Trần Hữu Vinh viết 1877
Bản gốc VII: Phả Chi Ất - cụ Trần Hữu Huệ đời thứ 11 viết.
Bản gốc VIII: Sơ lược về sự nối dõi Chi Ất - cụ Trần Hữu
Huệ đời thứ 11 viết.
Bản gốc IX: Gia phả chi Ất - cụ tổ đời thứ 9 Trần Hữu
Vinh viết năm 1877
Từ các tài liệu này, kết hợp với các tài liệu
khác, đầu năm 2000, cụ Nguyễn Phúc Tăng đã soạn thảo tài liệu: “TRẦN
PHÚC TỘC – THƯ TÍCH, TỘC PHẢ”, đây là tài liệu rất quý của họ ta. Tài liệu này
gồm 3 phần chính:
+ Lời đề dẫn nhân ngày rước tổ về nhà
thờ mới ngày 21/1/2000
+ Tóm tắt về sự phát triển của dòng họ
+ 08 tài liệu gốc, bản dịch phiên âm,
bản dịch nghĩa. (bản gốc IX cụ Tăng đã không đưa vào)
Tuy vậy, “TRẦN PHÚC TỘC– THƯ TÍCH - TỘC PHẢ” chưa được
hoàn chỉnh theo cấu trúc đầy đủ, hiện đại của một TỘC PHẢ. Có lời mở đầu, có
tóm tắt về sự phát triển của dòng họ và 08 thư tích. Nhưng thông tin vẫn còn chưa đầy đủ và các phần Phả ký; Phả đồ; Nhà thờ; Thủ tục, Quy ước chưa được viết. Gái họ và dâu họ chưa được đưa vào
phả hệ. Tài liệu này được viết bằng tay, hiện nay một số chữ rất khó đọc, không thuận lợi cho việc lưu trữ và chia sẻ thông tin.
Nhận biết được tầm quan trọng của Tộc phả đối dòng họ,
không chỉ có ý nghĩa lớn đối với các thế hệ Trần tộc hiện tại mà còn thể hiện
trách nhiệm của chúng ta đối với các thế hệ con cháu sau này, trong ngày giỗ tổ
họ 13/8 năm Tân Mão (2011), họ ta đã ra định hướng cần xây dựng Tộc phả một
cách bài bản hơn.
Đây là một việc rất lớn, quan trọng, có nhiều khó khăn,
đòi hỏi phải nhiều công sức, trí tuệ và thời gian và do vậy cần làm từng bước.
Năm 2013 hai anh em Trần Hữu Dụng và Trần Hữu Thành đời
14 ngành Đức Nghiệp, với sự hỗ trợ của các thành viên trong họ đã hoàn thành
xây dựng bản phả đồ của họ (bao gồm các suất đinh) với thiết kế khá đẹp và hợp
lý, đã in thành hai bản và treo tại nhà thờ họ và nhà thờ chi Ất. Bản phả đồ
này đã giúp con cháu Trần tộc trong toàn họ nhận biết một cách thuận lợi ông
bà, tổ tiên từng đời cũng như vai vế giữa các thành viên trong họ.
Với lòng mong muốn Tộc phả họ sớm được triển khai, những
thông tin trọng yếu của dòng họ sớm đáp ứng được nhu cầu của nhiều thành viên
trong họ, được sự ủng hộ, khuyến khích của các cụ đời thứ 13 và đông đảo bà con
thành viên trong họ, bản Dự thảo lần 1 Tộc phả họ Trần Hoàng Xá đang
được xây dựng. Bản dự thảo Tộc phả sẽ kế thừa và sử dụng tất cả các tài liệu
của họ của các chi, ngành cũng như các tài liệu của các cụ đời thứ 13: Trần Hữu
Mẫn, Trần Hữu Tài, Trần Hữu Hợp, cập nhật tiếp các thông tin trước đây chưa được dịch.
Đồng thời với việc xây dựng Tộc phả theo cách truyền
thống, chúng tôi đã xây dựng trang web của họ Trần Hoàng Xá, Vân Đình với
địa chỉ hotranhoangxa.blogspot.com với 9 trang chính: Trang
chủ; Lời đề dẫn, Phả ký, Phả đồ, Nhà thờ, Quy ước, Tin tức, Họ Trần Việt
Nam, Tư liệu dòng họ. Trang web này cung cấp nhiều thông tin cần thiết, các bản sao các thư tích cổ, những tin tức hoạt động dòng họ cũng như các tài liệu quý của họ Trần Hoàng Xá
và họ Trần Việt Nam. Trang hotranhoangxa.blogspot.com đã được tích hợp với trang web: hotranhoangxa.info – một
trang web chuyên về Phả đồ. Trang web này có sử dụng một máy chủ để chạy một phần mềm quản lý gia phả. Đây là điểm nổi bật nhất và cũng là phần trọng yếu của trang web. Với việc sử dụng một phần mềm quản lý gia phả tốt,
trang phả đồ cho phép người xem có thể lựa chọn xem: cây
gia phả đầy đủ, cây gia phả rút gọn, danh sách thành viên theo từng đời, chỉ
hiện đinh, ngày giỗ gần nhất. Thông tin của từng thành viên kèm theo ảnh
cùng họ tên của vợ, họ tên các con và họ tên của bố thành viên cũng sẽ được
hiển thị nếu người xem lựa chọn vào tên của thành viên đó trên cây gia phả, hoặc trên cây gia phả rút gọn, hoặc lựa chọn trên danh sách thành
viên cũng như lựa chọn trên trang thông tin cá nhân. Trang phả đồ sẽ cung cấp
nhiều thông tin cần thiết, việc tìm kiếm thông tin các thành viên thuận lợi,
đồng thời cung cấp các số liệu thống kê về tổng số thành viên, số thành viên
nam, số thành viên nữ, số thành viên đã mất (nam và nữ) của cả họ cũng như của
từng đời. Nhiều tiện ích khác cũng được khai thác một cách dễ dàng như tìm kiếm
một thành viên trong họ, xem trực hệ tổ tiên và hậu duệ của một thành viên. Dự kiến, toàn
bộ danh sách thành viên họ bao gồm cả dâu họ, gái họ cùng với ảnh và các thông
tin chính sẽ được cập nhật và hoàn thành trong năm 2019. Các dữ liệu sẽ được
định kỳ cập nhật sau một khoảng thời gian nhất định. (Hiện tại đã cập nhập cơ
bản xong phần ngành Đức Nghiệp và Chi Giáp)
Chúng tôi hy vọng, các thông tin về các bậc Tiên tổ,
thông tin về phả ký, phả đồ, nhà thờ, quy ước, tin tức dòng họ cũng như thông
tin của từng thành viên trên trang web sẽ đến với tất cả con cháu họ Trần Hoàng
Xá một cách tiện ích và đáp ứng phần nào nhu cầu thông tin của các thành viên
trong họ. Chúng tôi hy vọng và mong muốn trang web Họ Trần Hoàng Xá sẽ góp phần
giúp con cháu Trần tộc hiểu rõ hơn về cội nguồn dòng tộc, về truyền thống tốt
đẹp của cha ông, về hoạt động dòng họ; góp phần tăng cường sự hiểu biết,
gắn bó, đoàn kết trong họ, đóng góp vào sự phát triển của họ Trần Hoàng Xá.
Phần vì tài liệu còn chưa được đầy đủ, phần vì trình độ
người biên soạn còn hạn chế, chắc chắn không tránh được các thiếu sót. Rất mong
được sự góp ý, bổ sung của tất cả thành viên trong họ, các bạn đọc để Tộc phả
và trang web Họ Trần Hoàng Xá ngày một hoàn chỉnh.
Hà Nội, ngày 01/5/2018
Trần
Hữu Thành